NGÀY 20-2 NĂM ẤY

    NGÀY 20-2 NĂM ẤY

Sáng sớm ngày 20-2-1979, tôi nhận được bức điện của Đại đội 9 đang phòng ngự ở khu vực Cốc Nghịu báo cáo chỉ huy tiểu đoàn ở phía cửa khẩu Bình Mãng có tiếng nổ lớn và nhiều tiếng động cơ xe cơ giới của địch. Tôi vội vàng chạy vào giữa hang - vị trí của ban chỉ huy tiểu đoàn. Tôi tìm tiểu đoàn trưởng để báo cáo tình hình địch. Trong hang huyện ủy ánh sáng đã ùa vào nên rõ mặt từng người. Anh em ngồi dựa hai bên thành hang. Nhiều người ôm súng ngủ gục. Đêm qua họ đi chuyển thương, đào huyệt chôn cất liệt sĩ, củng cố công sự trận địa nên rất mệt mỏi tranh thủ chợp mắt một lát trước trận đánh mới.

Tôi nhớn nhác nhìn xem tiểu đoàn trưởng Trần Tất Thiêm ở đâu để báo cáo. Thượng úy Hoàng Quốc Doanh, chính trị viên tiểu đoàn và trợ lý tham mưu Bùi Đức Thọ đang trao đổi tình hình. Anh Doanh liền hỏi tôi:

- Có chuyện gì thế! Bộ phận nào báo cáo tình hình à?

Tôi báo cáo nội dung bức điện của Đại đội 9 vừa gửi về. Sau khi nghe xong, anh Doanh bảo tôi:

- Thông báo cho Đại đội 9, Đại đội 12 và Đại đội 11 cho bộ đội vào vị trí ẩn nấp tránh đạn pháo, cử người tăng cường quan sát, báo cáo kịp thời tình hình địch nhé!

- Vâng ạ!

Tôi đáp và đang định quay về vị trí tổ đài vô tuyến điệm ở cửa hang phụ thì anh Doanh dặn thêm:

- Từ bây giờ trở đi điện của các đơn vị gửi về mày đều báo cáo cho tao nhé! Ngày hôm nay tình hình có thể căng thẳng đấy, mày cố gắng giữ bằng được mạng thông tin vô tuyến nhé!

Tôi chưa hiểu rõ vì sao anh lại dặn như thế. Khi tôi quay lại vị trí đặt máy vô tuyến điện thì lại nhận được điện của Đại đội hỏa lực 12 ở trên khu vực Lũng Vỉ báo cáo: “Bộ binh và xe tăng địch tập trung rất đông trên cánh đồng bản Nà Sác. Trên các chốt cây đa vừa chiếm được của Đại đội 11 và khu vực bản Cốc Vường bọn chúng đang củng cố công sự trận địa”. Tôi biết, đạn cối 82ly của Đại đội 12 sắp hết. Nếu không thì nhất định đại đội trưởng Nông Đình Bào sẽ xin chỉ huy tiểu đoàn cho bắn cấp tập vài chục quả cho bọn chúng biết tay. Mấy hôm trước, khi cơ số đạn dược còn “dồi dào” Đại đội 12 đã chi viện rất hiệu quả cho Đại đội 11 chiến đấu bảo vệ chốt, bắn cả sang khu đồi thông phía bên kia biên giới trúng một kho nhiên liệu của bọn Tàu khựa cháy rừng rực mấy ngày liền. Tôi đang định vào giữa hang để báo cáo bức điện của Đại đội 12 gửi về thì chiến sĩ thông tin trực máy lại nói với tôi: “Tiểu đoàn trưởng lệnh cho các đơn vị sẵn sàng chiến đấu, đánh trả bọn địch!”. Tôi ngạc nhiên vội hỏi lại:

- Tại sao… tiểu đoàn trưởng hạ lệnh lúc nào hả?

- Tổ đài của Đại đội 12 vừa điện về như thế anh ạ!

Tôi lập tức cầm tổ hợp máy vô tuyến hỏi lại chiến sĩ của mình tại tổ đài ở vị trí chỉ huy của Đại đội 12. Thì ra, tiểu đoàn trưởng Trần Tất Thiêm đang ở đấy qua máy lẻ của mạng vô tuyến điện đã ra các mệnh lệnh cho các đơn vị. Theo nguyên tắc tổ chức mạng thông tin vô tuyến điện cấp tiểu đoàn bộ binh trong chiến đấu thì máy chủ (trưởng mạng) đặt ở vị trí chỉ huy tiểu đoàn, các máy lẻ (gồm các ưu tiên 1, ưu tiên 2, ưu tiên 3 và ưu tiên 4) đặt ở bốn đại đội trực thuộc. Khi mở máy, trưởng mạng gọi đến máy lẻ nào thì máy đó mới được bấm công tắc trả lời. Hai máy không thể trả lời cùng một lúc sẽ gây nhiễu cho nhau rất khó nghe (Mấy ngày qua, bọn Trung Quốc nhiều lần khi dò được tần số sóng của ta, chúng bấm công tắc tổ hợp máy hoặc nói chen vào gây nhiễu cho mạng của ta). Lúc chiến đấu xảy ra, nhiều máy lẻ cùng có báo cáo, ở máy chủ tôi sẽ ưu tiên cho máy lẻ tại đơn vị đang tác chiến báo cáo trước. Mệnh lệnh truyền đi cũng vậy. Tiểu đoàn trưởng ở vị trí máy lẻ ra lệnh. Các máy khác khi nhận lệnh báo cáo lại chỉ huy, các đại đội lại phải điện về máy chủ tại vị trí chỉ huy của tiểu đoàn để hỏi vì không biết cụ thể như thế nào, có đúng hay không, gây rối bận. Chỉ huy tiểu đoàn ra mệnh lệnh cho các đơn vị qua mạng vô tuyến điện không thể gọi trực tiếp như điện thoại. Các mệnh lệnh, báo cáo phải thông qua chiến sĩ vô tuyến điện dùng mật ngữ chuyển đi, nhận về để tránh lộ bí mật về ý định tác chiến, tình hình đơn vị...

Tôi lập tức chạy vào giữa hang báo cáo với chính trị viên Hoàng Quốc Doanh về các mệnh lệnh của tiểu đoàn trưởng từ trên núi điện về. Lúc này tôi cũng mới biết tiểu đoàn trưởng đã rời bỏ vị trí chỉ huy lên trên dãy núi đá từ tối hôm qua, nói là đi kiểm tra đơn vị không quay trở lại hang huyện ủy trên mỏm núi đá độc lập giữa thị trấn Sóc Giang nữa. Dãy núi đá cao nhiều hang hốc bọn Trung Quốc chưa thể đánh lên được.

Nghe tôi báo cáo lại các mệnh lệnh và sự chỉ đạo của tiểu đoàn trưởng từ mãi trên dãy núi đá cao điện về, anh Doanh im lặng nghe. Sau thấy tôi cứ báo cáo mãi vì tiểu đoàn trưởng cứ điện về mãi anh Doanh nổi cáu quát:

- Im đi để tao còn chỉ huy chiến đấu! Khi ông ấy điện về mày không phải báo cáo lại cho tao nữa!

Tôi bị mắng oan đành lủi thủi quay về vị trí tổ đài. Khi tình hình tạm lắng xuống anh Doanh tìm đến vỗ vai tôi nói nhỏ: “Lúc nãy tao mắng oan mày! Lần sau ông ấy điện về mày nghe thôi không phải báo lại tao nữa… Ở trên núi biết gì tình hình ở đây…”. Anh Doanh bỏ lửng câu nói nhưng tôi hiểu. Tôi cũng hiểu là anh biết đã mắng oan chiến sĩ thông tin nên đã đến gặp tôi để nói như vậy.

Quân xâm lược Trung Quốc chọc thủng được tuyến phòng ngự Pác Bó- Trường Hà. Từ ngã ba Đôn Chương bọn chúng đánh ngược trở lên thị trấn Sóc Giang. Từ sáng sớm ngày 20-2, bọn chúng bắt đầu tập kết lực lượng ở khu vực Kép Ké, Cốc Sâu. Từ bản Cốc Sâu vào thị trấn Sóc Giang chỉ vài trăm mét nhưng phải qua một cánh đồng trồng cây thuốc lá của dân ta. Tuyến đường từ bản Cốc Sâu qua cánh đồng đến chân chốt của Đại đội 10 thì uốn cong sang bên phải. Vượt qua ngầm con suối cạn là vào thị trấn. Qua con suối cạn theo hướng bên trái xe tăng và bộ binh địch có thế lao vào cánh đồng trồng ngô của bản Nà Nghiềng tiến đến chợ Sóc Giang, khu cơ quan Huyện ủy Hà Quảng có hang của chỉ huy Tiểu đoàn 3, hướng bên phải là cửa hàng thực phẩm và cơ quan UBND huyện. Nếu cứ tiến thẳng theo đường quốc lộ sẽ qua thị trấn Sóc Giang lên cửa khẩu Bình Mãng.

Trận đánh ngày 20-2-1979 vô cùng ác liệt trước cửa ngõ Sóc Giang. Hơn 500 tên xâm lược phơi xác trên cánh đồng và trên con đường từ bản Cốc Sâu vào đến chân chốt của Đại đội 10. Ba chiếc xe tăng địch bị bắn cháy ở cánh đồng bản Cốc Sâu. Ba chiếc xe tăng khác bị bắn cháy trên cánh đồng ngô bản Nà Nghiềng, một chiếc xe tăng cùng hơn 50 tên địch bị tiêu diệt ở hướng UBND huyện, nơi một trung đội của Đại đội 9 do thượng sĩ La Quang Tuyến chỉ huy. (Diễn biến về ngày 20-2-1979 tôi đã viết trong phần “Huyết trận Sóc Giang” đã đăng Fb tháng 1/2022). Bọn địch dùng chiến thuật “biển người” khiến quân ta rất tốn đạn. Biển người của chúng lớp này chết có lớp khác, đơn vị khác lên thay nhưng đạn dược của quân ta thì có hạn, bắn là hết, không có sự tiếp tế, chi viện. Vì vậy nên hạ sĩ, tiểu đội trưởng Nguyễn Công Tâm đề xuất đưa một tổ xuống chỗ bụi tre chân chốt của Đại đội 10 lập ổ đề kháng bắn thẳng tiêu diệt được nhiều sinh lực địch. Nhưng bọn chúng quá đông lao lên ép người được vào ta-luy đường tránh được luồng đạn bắn thẳng. Bọn chúng ném lựu đạn tới tấp lên tuyến công sự thứ nhất của ta. Hạ sĩ Nguyễn Công Tâm và các chiến sĩ nhặt ném lại nhưng không kịp. Anh bị một quả lựu đạn nổ trên tay hy sinh. Trung úy Trần Xuân Tương, học viên Trường sĩ quan Chính trị về thực tập bị thương gãy một tay vẫn chỉ huy bộ đội xuống bắn xe tăng địch bị trúng đạn hy sinh. Nhiều cán bộ, chiến sĩ đã ngã xuống ngày 20-2-1979 ở cửa ngõ Sóc Giang.

Tại sở chỉ huy của tiểu đoàn thượng úy Hoàng Quốc Doanh bình tĩnh, kiên quyết chỉ huy các đơn vị kiên cường chiến đấu, bẻ gãy tất cả các đợt tấn công ác liệt của quân thù. Trong những lúc tình huống căng thẳng ấy tôi vẫn giữ được mạng thông tin vô tuyến điện thông suốt. Đó là mạng thông tin duy nhất của tiểu đoàn khi các tuyến đường dây hữu tuyến bị cắt đứt, truyền đạt không qua nổi vòng vây quân địch. Khi tình huống cấp bách tôi trực tiếp cầm tổ hợp máy vô tuyến, chính trị viên tiểu đoàn Hoàng Quốc Doanh đứng ngay bên cạnh hạ các mệnh lệnh chiến đấu. Khi anh ra cửa hang chính quan sát trận địa tôi đi theo anh nghe mệnh lệnh rồi chạy về chỗ đặt máy điện thông báo cho các đơn vị. Không bao giờ quên cái khoảnh khắc nguy nan nhất chính trị viên tiểu đoàn Hoàng Quốc Doanh hạ lệnh: “Tất cả ra vị trí chiến đấu kiên quyết giữ vững trận địa, không để sa vào tay quân thù”. Lúc ấy, trợ lý chính trị Nguyễn Xuân Hòa đưa cho tôi quả lựu đạn mỏ vịt US để phòng khi bị địch bắt. Tôi nhét vội quả lựu đạn vào túi quần rồi xách súng lao ra cửa hang chính đang mịt mù khói lửa…

Vậy mà đã 43 năm rồi. Đồng đội của tôi ơi, có còn nhớ về Sóc Giang, Hà Quảng, Cao Bằng những ngày tháng chiến tranh đầy trời lửa đạn ấy?

Hà Nội, ngày 20/2/2022

TRỌNG BẢO

Ảnh: Mỏm núi đá vôi độc lập giữa thị trấn Sóc Giang. Lưng chừng núi (chỗ vệt trắng) là hang Huyện ủy, nơi vị trí chỉ huy Tiểu đoàn 3 trong những trận đánh ác liệt với quân Trung Quốc xâm lược tháng 2-1979.