Tạp văn VUI BUỒN NGHỀ VIẾT

VUI BUỒN NGHỀ VIẾT
Tạp văn của Trọng Bảo

Sáng nay, tôi bất ngờ nhận được điện thoại của Trung tâm Quyền tác giả Văn học Việt Nam thông báo là truyện ngắn "Ve con đi học" của tôi được tuyển chọn và in trong sách giáo khoa lớp 1 phổ thông. Ngay sau đó là tin nhắn của ngân hàng báo tài khoản của tôi được cộng thêm 1.806.400 VND tiền nhuận bút. Quả là một niềm vui những ngày đầu năm 2020 và tết Canh Tý sắp đến. Có thêm chút tiền tiêu tết, nhưng vui hơn là tác phẩm nho nhỏ của mình được đưa vào giáo trình học tập cho các em nhỏ.

Cái nghề cầm bút có lúc vui như thế nhưng cũng nhiều sự trăn trở và nỗi buồn. Bởi lẽ, hiện nay ở nước ta một chút "bản quyền" của người viết có được tôn trọng đâu. Mấy chục truyện ngắn viết cho thiếu nhi của tôi đều bị một số báo nói điện tử, thư viện truyện điện tử, các trang mạng sử dụng, đăng tải. Rồi họ dựng thành kịch truyền thanh, thành phim hoạt hình. Vậy mà tôi có được một xu nhuận bút nào đâu, bản quyền cũng chẳng được tôn trọng. Chả ai thèm hỏi ý kiến của tôi trước khi sử dụng. Có một vài lần tôi comment vào trang của họ rằng "đây là tác phẩm của tôi, phải thanh toán nhuận bút cho tôi". Họ hoặc không phản hồi, hoặc comment lại giải thích "đây là truyện sưu tầm nên không có nhuận bút?", có nhiều trang điện tử, sách nói, thư viện điện tử họ trả lời có vẻ "văn minh" hơn là: "Xin tác giả thông cảm, đây là trang điện tử cung cấp thông tin miễn phí cho mọi người (hoạt động phi lợi nhuận, không có thu) nên không có nhuận bút... Rồi họ liền "tuyên dương" rất trang trọng: “Tác phẩm của bạn đã góp phần phát triển văn hóa đọc cho nhân dân???". Trời ạ! Nếu vinh dự như thế thì ai lại còn đòi nhuận bút nữa? Họ sử dụng miễn phí tác phẩm của các nhà văn nhưng trên trang điện tử của họ có các quảng cáo. Họ ăn là ăn ở tiền quảng cáo ấy đấy. Bi hài hơn có một lần thấy giới thiệu truyện ngắn của mình trong một chương trình nghe đọc qua điện thoại, tôi liền bấm máy đến tổng đài. Họ hướng dẫn bấm tiếp hai số nữa để nghe truyện. Nghe xong, tôi kiểm tra lại tài khoản điện thoại thấy bị trừ mất 14.000 đồng. Tôi bực quá gọi lại, họ lại hướng dẫn tôi bấm hai số tiếp để nghe tác phẩm. Hóa ra cái tổng đài ấy là họ đặt tự động. Mình mà cãi với nó chẳng khác nào cãi với robot. Trên mạng Internet cũng vậy. Thấy tên truyện ngắn của mình muốn mở ra xem, muốn copy lập tức xuất hiện bảng chữ "Bạn phải nộp tiền vào tài khoản để đọc truyện"...

Chuyện vui buồn nghề viết còn nhiều. Có lần thấy một tờ báo lớn đăng một truyện vui của mình nhưng lại với một cái tên tác giả khác, tôi liền phóng xe đến tòa soạn hỏi. Anh biên tập viên nói: "Đây là một sáng tác mới của một cộng tác viên "gạo cội" của báo tôi đấy. Anh nói là tác phẩm của anh thì chứng cứ đâu?". Tôi bảo: "Cho tôi mượn tập báo lưu của tòa soạn hai năm trước một lát". Anh biên tập viên tìm cho tôi tập báo lưu từ hai năm trước. Tôi lật giở một lúc rồi chỉ cho anh thấy cái truyện vui này ghi tên tôi đã đăng ở chính tờ báo này hai năm trước, không sai một dấu phảy. Anh biên tập viên xem xong cũng bức xúc và dặn tôi: "Hôm nào ông tác giả này đến lấy nhuận bút mời anh ra đối chất nhé?". Thì ra cái ông cộng tác viên kia đã lấy truyện của tôi trên mạng ghi tên mình vào rồi gửi cho nhiều báo và cả tờ báo mà truyện của tôi đã đăng từ mấy năm trước rồi. Tôi bảo anh biên tập viên thôi “đối chất” làm gì vì đã có nhiều truyện vui, tiểu phẩm của tôi họ đăng lại ghi là “sưu tầm” rồi, lần này họ ghi tên vào nên tôi mới có ý kiến. Sau chuyện này tờ báo nọ cũng không thấy đăng tải các bài của ông cộng tác viên “gạo cội” kia nữa...

Hôm nay, nhân lần đầu tiên được nhận nhuận bút từ Trung tâm Quyền tác giả Văn học Việt Nam tôi xin có vài dòng như vậy tâm sự cùng các bạn. Chúc các bạn một năm mới luôn mạnh khỏe, an khang, hạnh phúc và mời đọc “Truyện ngắn VE CON ĐI HỌC” được đưa vào sách giáo khoa của trẻ con...

Hà Nội, ngày 10-1-2020

VE CON ĐI HỌC
Truyện ngắn của Trọng Bảo

Có một gia đình nhà ve sầu ở trong khu vườn. Một chú ve sầu con đang tuổi ham chơi. Suốt ngày chú là cà, lêu lổng lang thang khắp vườn. Chú làm quen được với một thằng dế mèn con. Cả hai quậy phá khắp nơi, khiến bố mẹ chúng thường xuyên phải nghe lời phàn nàn của hàng xóm, láng giềng.

Một hôm, bố ve sầu bảo:
- Ngày mai con phải đi học thôi!
- Học để làm gì ạ?
Ve con hỏi lại. Bố giải thích:
- Học để biết chữ con ạ!
Mẹ ve sầu thì âu yếm:
- Mẹ sẽ mua cho con cuốn vở, cây bút và cả một cái cặp sách thật đẹp nhé!
Thế là ve sầu con chuẩn bị đi học. Nhưng nó lại nghĩ đi học rồi thì không biết có còn được đi chơi nữa không, mà không được đi chơi thì học để làm gì nhỉ?

Buổi sáng hôm sau, mẹ phải gọi mãi ve con mới tỉnh giấc. Nó quáng quàng ăn sáng rồi vội vàng đeo cặp sách đến lớp. Đang đi, nó chợt nghe tiếng gọi giật:
- Này! Đi đâu mà vội vã thế?
Nó nhìn quanh. Thì ra đó là thằng bạn thân dế mèn đang khua thanh gươm gỗ chém lia lịa trong đám cỏ non bên đường.
- Tớ đi học đây!
- Học để làm gì?
- Thì… học là để biết chữ! Cậu cũng phải đi học đi…
Dế con băn khoăn:
- Nhưng tớ không có sách vở. Cậu đợi tớ chạy về nhà lấy nhé!

Ve sầu con đứng chờ dế con. Mãi chả thấy dế con ra, nó đành một mình đi đến lớp trước. Trong lớp, các bạn kiến, chuồn chuồn, ong mật đang chăm chú học bài. Thầy giáo đã dạy đến chữ “e”. Ve sầu con vội vàng ghi luôn chữ “e” vào vở rồi hí hửng chạy luôn ra khỏi lớp. Vừa chạy nó vừa reo to:
- A… a… mình… đã… biết… chữ… biết… chữ… rồi…
Lúc đó dế con mới cầm cuốn vở nhàu nát chạy đến. Nhìn thấy ve con, dế con vừa thở vừa hỏi:
- Cậu đã học được chữ chưa?
- Được… được rồi! Cậu vào lớp ngay đi, thầy vẫn còn đang dạy đấy!
Dế con len lén bước vào lớp học. Lúc này thầy giáo đã dạy đến chữ “i”. Dế con cũng vội ghi ngay lấy chữ “i” vào vở và lao luôn ra khỏi lớp gào to:
- Biết…biết… chữ… đã biết chữ rồi…

Dế con gặp ve con ở bãi cỏ. Cả hai rất phấn khởi vì đã biết chữ. Chúng đâu có hiểu là ngoài chữ e và chữ i ra còn có nhiều chữ khác nữa mà chúng chưa biết. Chúng liền xé luôn sách vở, ném bút đi, coi sự học hành như thế là đã đủ rồi, xong rồi. Từ đó chúng thường xuyên rủ nhau trốn học, đi chơi. Gặp ai chúng cũng tự hào khoe khoang là mình biết chữ, là người có học. Càng ngày chúng càng trở nên kênh kiệu và tỏ vẻ khinh người ra mặt.

Cũng bởi ngộ nhận và lười biếng vậy, cho nên cả đời ve con và dế con mỗi đứa chỉ biết đúng có một chữ duy nhất. Vì thế ngày ngày trên cành cây cao chỉ nghe thấy tiếng ve sầu ra rả đọc mãi một chữ “e…e…e… e…” và dưới mặt đất thì dế chỉ biết ri rỉ lẩm nhẩm mỗi một chữ “i…i…i… i…” mà thôi...

Ngày 1/6/2009

Truyện ngắn vui CÂU CHUYỆN ĐẦU NĂM

CÂU CHUYỆN ĐẦU NĂM
Truyện ngắn vui của Trọng Bảo

Ông Tô từ thị trấn huyện thong thả đạp xe về làng. Hôm nay, ông lên phòng giáo dục huyện để nhận huy hiệu "Vì sự nghiệp giáo dục-đào tạo". Đã sang buổi chiều. Trời mùa đông nhưng hôm nay sao mà nóng thế. Năm nay mùa đông không giá rét nhiều như năm ngoái, ông Tô đọc báo thấy các nhà khoa học nói như vậy. Trái đất đang nóng lên, nguy cơ biến đổi khí hậu đang ngày càng hiện hữu.

Về đến đầu làng thì ông Tô thì gặp lão Cốc. Lão Cốc vui mừng bảo:
- Mời ông vào quán mụ Béo làm một cốc bia. Hôm nay tôi mời bia để chúc mừng ông nhận huy hiệu…
Tô Tô vội từ chối :
- Ấy… ấy… không được! Tôi đang đi xe đạp, uống bia vào máu có nồng cồn bị cảnh sát giao thông phạt thì chết!
- Đây là đường làng, có phải đường giao thông liên huyện, liên tỉnh, đường quốc lộ đâu mà có cảnh sát… ông đừng sợ?
- Vẫn biết đây là đường làng, nhưng uống bia rượu mà đi xe là không tốt đâu. Nhỡ cảnh sát giao thông họ đi tuần qua thì làm sao?
Lão Cốc vẫn nài nỉ:
- Thôi thế thì ông vào đây làm cốc nước hoa quả cho nó mát vậy!
Ông Tô vẫn lắc đầu:
- Cũng không được ông ạ! Ăn uống nước hoa quả lỡ nó cũng có nồng độ cồn thì nguy. Tôi đọc trên mạng thấy có ông cán bộ khoa học nói là ăn hoa quả mà đo có nồng độ cồn quá tiêu chuẩn cho phép thì vẫn bị phạt như thường đấy…
- Sao lại thế nhỉ? Thế từ bây giờ trở đi dân ta không được ăn hoa quả nữa à?
- Vẫn ăn như thường nhưng khi tham gia giao thông thì phải cẩn thận, mà tốt nhất là không ăn. Bữa trưa nay sau khi nhận huy hiệu xong, phòng giáo dục huyện có tổ chức liên hoan, tôi chỉ ăn cơm, không dám uống bia rượu gì hết. Nước ngọt, cô-ca cô-la tôi cũng không uống vì sợ có cồn. Anh trưởng phòng đưa cho mấy cái nem chua tôi cũng không dám ăn vì nem chua là người ta cho lên men, có cồn là cái chắc…
Lão Cốc lắc đầu đành chịu. Lão bảo:
- Hay ông về nhà tôi, ta pha một ấm chè Thái ngon làm một chén vậy!
Ông Tô đắn đo:
- Nước chè chắc là không việc gì… Thôi được, thì về nhà ông uống chè vậy.

Ông Tô và lão Cốc vừa về đến cổng thì thằng Bất phóng cái xe máy cũ kỹ nổ bành bạch cũng lao vào ngõ. Lão Cốc trừng mắt:
- Mày đi đâu về mà quần áo đầy bùn đất mặt mũi đỏ căng, sặc mùi rượu thế?
Thằng Bất cười hề hề :
- Bọn con vừa ở trên huyện về! Hôm nay khánh thành công trình nhà thờ họ của một ông sếp to làm việc trên tỉnh, nên ăn uống rượu bia vô cùng thoải mái bố ạ!
- Thế tụi mày không sợ cảnh sát giao thông phạt à?
- Phạt thế nào được chúng con. Chúng con đã có cách đối phó rồi.
- Đối phó kiểu gì?
- Thì… chúng con biết, ra khỏi chỗ khánh thành nhà thờ thể nào cũng có chốt của công an giao thông. Bọn con nhất loạt dắt xe máy đi thành hàng một, sát bên vệ đường. Qua chốt chào hỏi các anh công an cẩn thận. Ai thổi phạt và đo độ cồn của người dắt xe máy trên đường mà lo hả bố?
- Chúng mày cũng lắm thủ đoạn nhỉ! Thế sao quần áo rồi cái xe máy của mày toàn bùn là bùn thế này?
- Thì… qua khỏi chốt của công an rồi chúng con vẫn chưa yên tâm. Lỡ gặp phải đội tuần tra lưu động của công an thì nguy. Họ phạt một phát thì mất toi cả tháng đi làm phu hồ. Cái xe của con bán đi chả đủ tiền nộp phạt đâu bố ạ!
- Vậy chúng mày dắt xe thẳng luôn về làng à?
- Không! Từ huyện về làng xa thế dắt bộ thế nào được… Chúng con phóng xe xuống bờ ruộng. Cứ theo bờ ruộng mà về làng. Chỉ tại là uống hơi nhiều với lại bờ ruộng nhỏ quá nên thằng nào ít cũng bị một lần, nhiều thì hai ba lần lăn nhào xuống ruộng đấy… hi… hi…
- Thôi… mày đi tắm rửa đi…

Thằng Bất dắt cái xe ra giếng. Nó vừa tắm vừa rửa xe luôn. Khi ông Tô và lão Cốc đang nhâm nhi chén chè nóng thì thằng Bất vào nhà. Nó nói:
- Bố với ông cho con xin chén chè nóng. Cuối chiều, trời hơi lạnh rồi…
Thằng Bất vừa uống chè vừa bảo:
- Cái tay sếp trên tỉnh về quê xây cái nhà thờ họ to lắm!
Ông Tô thắc mắc:
- Sao nhiều ông cán bộ, nhiều vị đại gia bây giờ thích xây nhà thờ họ, nhà thờ gia đình mình to đến thế nhỉ?
- Thì họ thành đạt, ăn nên làm ra nên xây từ đường để thờ cúng, đền đáp lại công ơn tổ tiên, ông bà đã phù hộ độ trì cho họ…
Lão Cốc giải thích. Thằng Bất cắt ngang lời bố:
- Cũng là nơi để họ cầu cúng, đề nghị ông bà, ông vải tổ tiên luôn luôn che chở, bảo hộ cho họ nữa…
- Che chở thế nào?
- Thì… để họ khỏi bị… lộ… không bao giờ bị phát hiện… sai phạm, tham nhũng…
- Mày thì lúc nào cũng chỉ nghĩ ai cũng xấu cả?
Lão Cốc mắng thằng con. Thằng Bất cố cãi:
- Thì đấy… cái ông cán bộ tỉnh gì ở miền Tây Nam bộ, nhận tiền hối lộ làm nhà thờ họ lại còn lập bia ghi tên, vinh danh kẻ đưa hối lộ nữa đấy!
Ông Tô thận trọng bảo:
- Nhưng ông ấy nói là tiền được tặng để xây dựng nhà thờ cơ mà?
Thằng Bất bữu môi:
- Ông ơi! Bạn bè nếu trong sáng, tốt đẹp thì làm gì có nhiều tiền đến tận những 5 tỷ đồng để cho, tặng nhau để làm nhà thờ họ như thế? Đấy chắc chắn là hối lộ, mà tiền ấy nhất định là "tiền bẩn", không phải là tiền lương, tiền học phí, tiền mua sữa của con, tiền bán nhà, bán đất riêng của nhà mình đem tặng nhau đâu ông ạ!
Ông Tô và lão Cốc im lặng trước lý lẽ của thằng Bất. Mãi sau ông Tô mới nói:
- Nếu lấy "tiền bẩn" dùng để xây nơi thờ tự ông bà, tổ tiên thì tôi e rằng hậu quả cũng chẳng hay ho gì đâu…

Hà Nội, ngày 5-1-2020