Ảnh: Bọn địch tấn công lên điểm chốt của ta (2-1979)
Trong vòng lửa
Truyện của Trọng Bảo
Sau chiến tranh nhiều việc phải làm. Tình hình biên giới vẫn căng như sợi dây đàn. Bọn địch vẫn liên tục tung thám báo sang đất ta trinh sát. Thỉnh thoảng hai bên lại xảy ra những vụ nổ súng lẻ tẻ. Vẫn có những người ngã xuống vì chạm súng hoặc vướng phải mìn chưa nổ. Phía biên giới Hà Giang, Lạng Sơn vẫn còn xảy ra những trận đánh lớn nữa. Địch vẫn tung thám báo sang trinh sát trận địa của ta.
Tiểu đoàn chúng tôi dần ổn định vị trí đóng quân. Những ngôi nhà nửa chìm nửa nổi trên chốt vừa là chỗ ăn nghỉ, vừa làm công sự chiến đấu khi cần thiết. Cùng với việc xây dựng trận địa, ổn định nơi ăn ở, các đơn vị bắt đầu việc bình xét, khen thưởng, đề bạt cất nhắc những người có thành tích trong chiến đấu. Nhiều người được tăng huân chương chiến công, được thăng quân hàm vượt cấp nhờ những thành tích đã lập được. Một số cán bộ cũng được bổ nhiệm chức vụ mới. Phần lớn là lên một chức. Bạn bè tôi đều được thăng quân hàm, bổ nhiệm chức vụ, được xem xét bồi dưỡng cảm tình để kết nạp vào đảng. Duy chỉ có mình tôi là không được phong quân hàm và khen thưởng gì.
Thằng Lợi được bổ nhiệm làm đại đội phó. Buổi sáng hôm lên đường nhận nhiệm vụ nó tìm đến chia tay tôi. Nó cứ băn khoăn mãi:
- Tại sao mày trong chiến đấu nhiệm vụ nào cũng hoàn thành mà lại chả được khen thưởng, thăng quân hàm, cất nhắc chức vụ gì nhỉ?
- Thì ngay trong chiến đấu tao đã được bổ nhiệm làm tiểu đội trưởng còn gì!
Tôi giải thích. Thằng Lợi gạt phắt đi:
- Lúc đánh nhau cấp trên hy sinh thì đôn cấp dưới lên. Chết thằng này thì thằng khác thay. Lúc cần người dẫn đầu đội hình đi mở đường, đi trinh sát thì mày được giao chỉ huy. Mày được chỉ định làm tiểu đội trưởng là do tình huống lúc đó cần chứ có quyết định quái gì đâu.
- Nhưng bây giờ tao vẫn là tiểu đội trưởng cơ mà!
- Tiểu đội trưởng cái tiểu đội có ba bốn người chuyên đi bới tìm liệt sĩ, đào hầm hào, vài hôm nữa xong là giải tán. Trung đội thông tin tiểu đoàn đã có trung đội trưởng mới và cán bộ khung tiểu đội chuẩn bị nhận chiến sĩ mới về huấn luyện rồi đấy!
- Thì kệ họ, tao cần quái gì cấp chức, qua chiến tranh còn giữ được cái chỗ đội nón là tốt rồi, khối thằng đã xanh cỏ rồi đấy.
Thằng Lợi lắc đầu:
- Tao cũng vẫn không hiểu vì sao tất cả đều được tặng huân chương, phong quân hàm, bổ nhiệm chức vụ riêng mày thì chả được cái gì cả... mà không ai giải thích vì sao, tức thật!
- Có nguyên nhân cả đấy! - Trợ lý tham mưu Thọ vừa vào cửa nghe rõ câu chuyện của hai chúng tôi nên lên tiếng. Chúng tôi cùng quay ra cửa. Anh Thọ đeo ba lô bước vào. Anh được bổ nhiệm làm đại đội trưởng một đại đội thuộc tiểu đoàn 2. Anh cũng đến chia tay với tôi để về nhận nhiệm vụ tại đơn vị mới. Đặt cái ba lô xuống sạp, anh chìa tay nắm tay tôi bóp chặt khiến tôi nhăn mặt. Anh nói:
- Mày bị tố cáo là trong thời gian thất lạc, tách khỏi đội hình của tiểu đoàn rất vô kỷ luật, không chấp hành mệnh lệnh của chỉ huy, tự ý đưa bộ đội đi chặn đánh địch ở Kép Ké, rồi vào bản bắt cá trộm, lấy ngô, lúa của dân...
- Ơ... - Tôi há hốc mồm ngỡ ngàng vì những điều mà anh Thọ nói. Trong lúc bị thất lạc, lang thang trong vòng vây của quân thù bộ phận nào chả phải xuống các bản làng để kiếm tìm lương thực, nhặt củ khoai, củ sắn, bắp ngô của dân để ăn có sức mà chiến đấu, mà tìm về đơn vị cũ. Nhưng nếu nói như thế này thì quả tôi vi phạm kỷ luật nghiêm trọng thật. Tôi chợt thấy hơi lo lo... Anh Thọ ngần ngừ rồi nói tiếp:
- Mày còn bị tố cáo là trong lúc đang bị quân địch bao vây còn sử dụng cả... thuốc phiện nữa đấy!
Tôi càng thêm kinh ngạc khi anh Thọ cho biết là những sai phạm của tôi đã được đưa ra thảo luận tại một cuộc họp của đảng uỷ tiểu đoàn. Buổi họp để bình xét công lao, thành tích cuộc chiến đấu vừa qua. Người nêu ra những khuyết điểm của tôi không ai khác chính là đại đội trưởng Tuấn. Tôi chợt hiểu vì sao mọi chuyện anh ấy đều đổ hết cho tôi.
Khi nghe được chuyện này anh Thọ thấy bất bình cho tôi. Anh tin tôi. Nhưng anh Thọ chả thanh minh được cho tôi. Tôi cũng không thể giải thích được vì có ai hỏi lại mình xem những chuyện ấy sai đúng thế nào đâu mà phân bua. Mọi việc cứ âm thầm diễn ra ở đâu đó thế thôi. Đại đội trưởng Tuấn cũng đã được thăng quân hàm thượng uý và bổ nhiệm giữ chức vụ tiểu đoàn phó. Hiện giờ thì anh đã đi nhận nhiệm vụ tại một đơn vị huấn luyện ở tuyến sau, mãi dưới tận Hoà An, gần thị xã Cao Bằng.
Lúc tạm biệt để lên đường anh Thọ và thằng Lợi vẫn có vẻ còn ái ngại và băn khoăn cho tôi. Tôi cười cười động viên hai người:
- Thôi, chuyện đã qua rồi, chả việc gì phải suy nghĩ mãi. Chúc các vị lên đường nhận nhiệm vụ mới công thành danh toại, thăng quan tiến chức đều đều.
Anh Thọ và thằng Lợi đi rồi tôi chợt thấy trống trải và buồn quá. Tôi thả bộ ra thị trấn. Qua bản Nà Nghiềng đã lác đác có người về xem xét, thu dọn nhà cửa. Tôi bất ngờ gặp anh Bàng ở gần nhà bưu điện cũ. Anh đi quân khu công tác vừa mới về. Vừa nhìn thấy tôi anh đã hằm hằm bảo:
- Tao vừa đi công tác về nghe chuyện của mày! Đúng là... là... cái đồ... đồ...
Tôi chặn họng anh:
- Anh lại chuẩn bị phát ngôn bừa bãi vô tổ chức đấy!
- Vô tổ chức cái gì! Có tổ chức hẳn hoi mà lại chỉ nghe một phía, nhận xét không đúng về một con người. Hôm ấy tao đi vắng. Nếu ở nhà thì tao cho cái đồ sợ chết ấy một trận.
- Thôi anh ạ! Mà anh cũng hãy lo cho mình ấy! Cô Lệ thế nào rồi anh nhỉ?
- Chậc! Thì vẫn khoẻ, chúng tao sắp cưới rồi...
- Tốt quá! Chắc là cưới chạy... đẻ chứ gì?
- Mày chỉ được cái lắm chuyện. Thôi vào bản xem có kiếm được cái gì để kin lẩu không rồi lên chỗ tao ăn cơm! (kin lẩu tiếng Tày là uống rượu).
Tôi từ chối và quay về nhà ở. Vừa về đến nhà thì liên lạc gọi lên nhà chỉ huy tiểu đoàn có việc gấp. Tôi vội vã theo chiến sĩ liên lạc đi ngay. Đến cửa nhà chỉ huy tiểu đoàn tôi thấy chính trị viên Hoàng đang ngồi tiếp chuyện một người đàn ông và một cô gái. Hai người này ngồi quay lưng ra cửa. Tôi đứng nghiêm báo cáo:
- Tôi, hạ sĩ Lê Trọng Hà có mặt!
Chính trị viên Hoàng và hai người khách quay nhìn ra. Tôi sửng sốt và vui mừng nhận ra anh Chấn và cô Hoa, dân quân bản Kép Ké. Anh Chấn và cô Hoa cũng rất vui mừng vì nhận ra tôi. Anh Chấn xiết chặt tay tôi. Cô Hoa cũng vui lắm. Ba chúng tôi rối rít hỏi chuyện nhau về sau lần chia tay trong vòng vây của quân giặc ấy đã chạy đi tận đâu, làm sao mà thoát được sự truy đuổi ráo riết của bọn lính sơn cước đặc nhiệm xâm lược. Rối rít một lúc, tôi mới chợt nhớ ra và hỏi:
- Thế anh Chấn và cô Hoa đến tận đơn vị tôi có việc gì thế?
- Chuyện là thế này! - Chính trị viên Hoàng từ nãy giờ vẫn im lặng để ba chúng tôi nói chuyện giờ mới lên tiếng: - Anh Chấn bây giờ là phó chủ tịch, kiêm xã đội trưởng Kép Ké và cô Hoa tìm đến tận đơn vị ta nhờ cậu "chứng nhận" cho đấy!
- Chứng nhận cái gì ạ?
Tôi ngạc nhiên hỏi lại và nhìn hai vị khách cũng là hai đồng đội trong chiến đấu. Anh Chấn cười vui vẻ:
- Là thế này! Đơn vị dân quân Kép Ké được đề nghị cấp trên tặng cho cái huân chương chiến công. Bọn mình làm bản báo cáo thành tích, anh Hà là người đã cùng phối hợp chiến đấu, chứng kiến những người trong trung đội dân quân chiến đấu hy sinh dũng cảm như anh Phủng, chị Láy... Đề nghị anh viết cho một giấy chứng nhận để bổ sung vào hồ sơ khen thưởng.
Tôi vội chối ngay:
- Việc này tôi không giúp được đâu! Lúc phối hợp cùng dân quân Kép Ké chiến đấu chặn bọn giặc còn có đại đội trưởng Tuấn. Anh ấy là sĩ quan chỉ huy chung bộ phận của chúng tôi. Anh ấy mới có đủ tư cách để chứng nhận. Đề nghị phó chủ tịch xã nên tìm gặp để anh ấy chứng nhận cho.
Anh Chấn vội xua xua tay:
- Bộ đội Hà "chứng nhận" thì được! Mình không lấy chứng nhận của chỉ huy Tuấn đâu. Vì... vì... ông ấy có tham gia trận đánh nào ở thung lũng Kép Ké đâu mà biết, mà chứng nhận cơ chứ?
Tôi lúng túng không biết xử trí ra sao. Anh Chấn và cô Hoa nhìn tôi chờ đợi. Chính trị viên Hoàng suy nghĩ một lát rồi quyết định. Anh đưa giấy bút cho tôi:
- Thôi thế này! Cậu cứ viết rõ mọi việc đã chứng kiến khi phối hợp chiến đấu với dân quân bản Kép Ké sau đó để anh Chấn và cô Hoa xem lại. Nếu hai người thấy đúng, đồng ý thì tôi sẽ thay mặt tiểu đoàn ký giấy xác nhận cho họ. Nhớ là phải viết cho thật chính xác đấy nhé!
Tôi cắm cúi viết. Tôi viết về những tấm gương chiến đấu, hy sinh dũng cảm của dân quân Kép Ké mà mình đã được chứng kiến, có nêu qua sự phối hợp của các anh em bộ đội chúng tôi trong các trận đánh ở thung lũng Kép Ké nữa. Anh Hoàng xem kỹ nội dung tôi đã viết. Đoạn, anh đưa cho phó chủ tịch Chấn đọc lại. Anh Chấn đọc xong kêu lên:
- Không đúng rồi! Không đúng rồi...
Tôi và chính trị viên Hoàng đều ngạc nhiên. Anh Hoàng nhăn mặt hỏi lại tôi:
- Cậu viết sai hả?
- Không!
Tôi cũng ngạc nhiên. Anh Chấn bảo:
- Không!
Tôi cũng ngạc nhiên. Anh Chấn bảo:
- Ô... không sai nhưng không đúng! Anh Hà và các đồng chí bộ đội đã dũng cảm chiến đấu chi viện dân quân chúng tôi nhiều thế, đánh địch chết nhiều thế mà trong này lại không thấy viết gì cả. Thế là không thật đúng rồi...
Anh Hoàng thở phào nhẹ nhõm. Tôi giải thích:
- Đây là phần để chứng nhận sự chiến đấu hy sinh của dân quân Kép Ké nên chỉ cần viết về dân quân thôi anh ạ!
Tôi phải giải thích, thuyết phục một hồi anh Chấn mới chịu. Chính trị viên Hoàng ký xác nhận đưa văn thư đóng dấu rồi giao tờ giấy tôi viết cho anh phó chủ tịch xã Kép Ké. Mọi việc xong xuôi tôi mới chợt nhớ ra:
- Ơ... thế cô Hoa không về trường đi học lại à?
- Em về rồi! Nhà trường nghỉ hè nên em về quê thăm ông. Nghe tin chú Chấn đi Hà Quảng tìm các anh để hoàn chỉnh hồ sơ em xin đi cùng đấy!
Hoa nói có vẻ ấp úng. Chúng tôi ngồi nói chuyện, cùng nhau nhớ về những ngày ác liệt đã qua. Bữa trưa, liên lạc lấy cơm về, tráng thêm vài quả trứng mời khách. Chính trị viên Hoàng bảo tôi ở lại cùng ăn cơm với hai người khách đặc biệt. Đầu giờ chiều có xe ô tô của trung đội vận tải xuôi Mỏ Sắt nhận lương thực và đạn dược. Anh Hoàng gọi trung đội trưởng vận tải nói lái xe cho phó chủ tịch Chấn và cô Hoa đi nhờ để hai người về Kép Ké, đỡ một chặng dài đi bộ leo qua núi.
Tôi chia tay với anh Chấn và cô Hoa, những người gặp nhau trong chiến tranh, chiến đấu bên nhau chỉ với thời gian rất ngắn nhưng sao mà tôi thấy thân thiết thế.
(còn nữa)
