Ghi chép NHỚ VỀ HÀ QUẢNG

      NHỚ VỀ HÀ QUẢNG

11-HUYẾT TRẬN SÓC GIANG (phần 2)

Buổi chiều ngày 20-2-1979, bọn địch từ hướng Đôn Chương nống lên tập kết ở các bản Cốc Sâu, Kép Ké bắt đầu tổ chức các đợt tấn công vô cùng ác liệt vào trận địa của Đại đội 10. Bọn chúng quyết mở thông con đường tiến vào đánh chiếm thị trấn Sóc Giang. Bộ binh và những xe tăng “Bát-nhất” lúc nhúc trên cánh đồng trồng cây thuốc lá tiến thẳng vào chân chốt của Đại đội 10. Chỉ huy Đại đội 10 xin hỏa lực bắn chi viện chặn địch. Chính trị viên tiểu đoàn Hoàng Quốc Doanh bảo tôi:

- Hỏi xem Đại đội 12 còn bao nhiêu đạn cối 82?

Tôi lập tức điện hỏi. Đại đội 12 báo cáo chỉ còn chưa đầy ba mươi quả đạn cối 82. Chính trị viên Hoàng Quốc Doanh chỉ thị cho tôi điện khẩn ngay cho Đại đội 12:

- Bảo “nó” không được tự ý bắn! Khi nào có lệnh mới được bắn hiểu không?

- Vâng ạ!

Tôi đáp. Chính trị viên tiểu đoàn Hoàng Quốc Doanh đi ra phía cửa hang chính quan sát. Đại đội 10 đã nổ súng khi bọn địch tiến đến đoạn đường vòng chỗ bụi tre sát dưới chân điểm chốt. Trận địa mịt mù khói lửa. Tiếng quân giặc hô hét ầm ĩ: “Tả… tả xỉ… tả xỉ…”. Tiếng kèn đồng thúc quân xung trận của bọn chúng nghe rất rõ cùng tiếng đạn súng bộ binh râm ran. Đại đội 10 xin hoả lực cối 82 của tiểu đoàn bắn vào đội hình tấn công của địch để chi viện đơn vị chiến đấu bảo vệ chốt. Tôi báo cáo với chính trị viên Hoàng Quốc Doanh các nội dung điện khẩn cấp của Đại đội 10. Anh hạ lệnh:

- Lệnh cho Đại đội 12 bắn năm quả cối 82 vào đội hình quân địch trên cánh đồng trồng thuốc lá để chi viện cho Đại đội 10. Chỉ bắn đúng 5 quả thôi nhé!

Tôi lập tức thông báo ngay cho Đại đội 12. Trung uý Nông Đình Bào, đại đội trưởng Đại đội 12 ngứa mắt thấy quân giặc vào đông lúc nhúc đã cho rót liền mười lăm quả đạn cối 82 vào đội hình xung phong của chúng. Mặc dù bị bắn trả quyết liêt, bị thương vong nhiều nhưng bọn địch cũng đã áp sát trận địa của Đại đội 10. Lũ bành trướng xâm lược này cũng lạ, bộ binh chúng chết và bị thương nằm đầy cánh đồng, đầy mặt đường mà xe tăng chúng từ phía sau lên cứ nghiến qua xác bọn lính của chúng để tiến vào thị trấn. Có tên bị thương còn đang giơ tay kêu cứu khóc lóc mà xe tăng của chúng vẫn đè qua. Xích sắt những chiếc xe tăng nhuộm đỏ màu máu. Vẫn là chiến thuật xe tăng đi sau bộ binh như tấn công vào trận địa của Đại đội 11 mấy hôm trước. Hình như bọn Tàu khựa này quý trọng xe tăng và vũ khí hơn xương máu của binh sĩ.

Gần chục chiếc xe tăng đã tiến sát chỗ bụi tre dưới chân chốt Đại đội 10, mấy chiếc đã vượt qua con suối cạn sang phía cửa hàng thực phẩm, thọc một mũi tiến công vào khu vực trụ sở ủy ban nhân dân huyện Hà Quảng. Có ba chiếc khác đã lao được sang khu ruộng trồng ngô phía trước bản Nà Nghiềng tiến sát đến gần nhà bưu điện thị trấn hướng nòng pháo lên cửa hang huyện uỷ. Chỉ huy đại đội 10 liên tục xin hoả lực chi viện. Chính trị viên Hoàng Quốc Doanh bảo tôi:

- Lệnh cho Đại đội 10 cử hai tổ xuống bắn xe tăng địch ngay!

Tôi vội điện cho chỉ huy đại đội 10. Anh Doanh hạ lệnh tiếp:

- Lệnh cho bộ phận của Đại đội 9 kiên quyết chặn đánh quân địch đang tiến vào khu vực trụ sở uỷ ban nhân dân huyện!

Tôi đang truyền đạt các mệnh lệnh của chỉ huy tiểu đoàn thì có nhiều tiếng nổ dữ dội ở phía cửa hang chính. Những chiếc xe tăng của bọn địch trên cánh đồng bản Nà Nghiềng đã xác định được vị trí cửa hang huyện uỷ. Pháo trên xe tăng địch căn chỉnh khá chuẩn xác nhằm bắn thẳng vào cửa hang. Khói bụi xộc vào trong hang mù mịt. Lực lượng phòng ngự bên ngoài cửa hang chính không ngẩng đầu lên được vì pháo trên xe tăng địch bắn dữ dội và đạn của bộ binh chúng xối xả. Nguy hiểm nữa là những tảng đá trên sườn núi đá bị đạn pháo bắn vỡ lăn ầm ầm qua trước cửa hang. Không cẩn thận thì chả chết vì đạn địch lại chết vì đá lăn. Bọn bộ binh địch đã tiến vào khu vực chợ Sóc Giang và cánh đồng ngô non phía trước bản Nà Nghiềng.

Tình huống sẽ vô cùng nguy hiểm nếu lực lượng bộ binh địch đông đặc xông lên bám vào được chân núi hang huyện ủy. Lúc ấy bộ phận bảo vệ cửa hang với một số chiến sĩ ít ỏi sẽ rất khó mà đẩy lui được bọn địch vì sườn núi có nhiều mô đá, khe rãnh để chúng ẩn nấp. Các chiến sĩ phòng ngự ngoài cửa hang đã nổ súng. Trong âm thanh hỗn loạn của tiếng súng pháo các loại tôi vẫn nghe rõ tiếng chính trị viên tiểu đoàn Hoàng Quốc Doanh bình tĩnh nói:

- Thương binh nặng ở lại! Còn tất cả ra vị trí chiến đấu bảo vệ hang!

Tôi vội giao tổ hợp máy vô tuyến điện cho một chiến sĩ thông tin rồi xách súng lao ra cửa hang chính. Ở cửa hang chính tiểu đoàn phó Trần Quang Cương và và trợ lý tham mưu Bùi Đức Thọ đang tổ chức cho các chiến sĩ cơ quan tiểu đoàn bộ và một chiến sĩ của Đại đội 11 rút về tăng cường phòng ngự bảo vệ cửa hang. Hang huyện ủy ở trên cao nên quan sát được toàn bộ thị trấn Sóc Giang và trận địa của Đại đội 10 cho đến tận các bản Cốc Sâu, Kép Ké là nơi bọn giặc tập kết trước khi tổ chức tấn công vào Sóc Giang. Tôi chui ra bên ngoài cửa hang tìm vị trí chiến đấu. Tôi nhìn thấy bộ binh và những chiếc xe tăng địch lổm ngổm trên cánh đồng phía trước bản Nà Nghiềng đang rê chỉnh nòng pháo để bắn thẳng vào cửa hang. Bọn địch cũng đã chiếm được khu đồn công an vũ trang đối diện với hang huyện ủy. Chúng dùng ĐKZ ngắm bắn thẳng sang cửa hang. Đất đá văng rào rào, khói bụi mù mịt. Một tảng đá lớn từ sườn núi phía trên lao xuống bay qua sát mặt chúng tôi. Có ai đó hét to: “Cẩn thận đá lăn đấy!”. Tôi cố thu người nép sau gộp đá và nghĩ: “Mả mẹ thằng Tàu khựa bắn ghê quá! Không khéo chả chết vì đạn pháo mà chết vì đá lăn...”. Tôi nấp sau một gộp đá lấy đường ngắm xuống khu nhà bưu điện. Lại có tiếng ai đó kêu lên: “Bộ binh địch vào đến chợ Sóc Giang rồi!”. Tôi vội hướng nòng súng về phía chợ Sóc Giang, nơi bọn giặc đang lố nhố hô hét xung phong. Giữa lúc đó thì có tiếng gọi vào trong hang ngay. Tôi vội xách súng bò trở vào trong hang.

Chính trị viên Hoàng Quốc Doanh vừa nhìn thấy tôi đã quát:

- Mày ra ngoài cửa hang làm gì hả?

Tôi ấp úng:

- Thủ trưởng vừa… vừa… lệnh tất cả ra chiến đấu...

Chính trị viên Hoàng Quốc Doanh giằn giọng:

- Nhiệm vụ của mày là đảm bảo thông tin liên lạc cho chỉ huy chiến đấu. Mất liên lạc với các hướng lúc này là mất trận địa, là chết hết đấy hiểu không?

- Vâng... vâng ạ!

Tôi lập cập đáp. Chính trị viên Hoàng Quốc Doanh vẫn còn rất bực bội:

- Mày mà... để mất liên lạc lúc này là... là... tao… tao… bắn...

Anh dọa. Tôi sợ tái mặt đi khi nhìn thấy trên tay anh đang lăm lăm khẩu súng ngắn. Anh cũng vừa ra chỉ huy bộ phận chiến đấu ở ngoài cửa hang.

Thấy tôi run cầm cập, anh hạ giọng:

- Cầm máy đảm bảo liên lạc ngay! Nhanh lên!

Tôi vội lao về vị trí đặt máy vô tuyến điện. Chính trị viên Hoàng Quốc Doanh nổi cáu quát tôi vì lúc nãy khi tôi không có mặt trong hang, người chiến sĩ thông tin vô tuyến điện do lúng túng, hoảng sợ nên xử lý không tốt một mệnh lệnh chiến đấu khiến anh rất bực.

Tổ đài vô tuyến điện 884 lúc này đã được đưa vào phía bên trong cửa hang phụ để đảm bảo an toàn. Khi vừa cầm tổ hợp máy vô tuyến áp vào tai để nghe nhận báo cáo tình hình của các đơn vị tôi đã bật reo lên thật to:

- Đại đội 10 báo cáo đã bắn cháy hai xe tăng quân địch!

- Lại hai chiếc nữa bị bắn cháy…

Tôi tiếp tục gào lên. Gần như cùng lúc với báo cáo của tôi anh em phía ngoài cửa hang cũng reo lên vui mừng. Từ trên cửa hang họ nhìn thấy rất rõ những chiếc xe tăng bốc cháy ngay trên đoạn đường quanh dưới chân chốt của Đại đội 10. Có một chiếc xe tăng nằm sát bản Nà Nghiềng bốc cháy và phát nổ rất dữ dội. Có lẽ là do đạn pháo trong xe bị kích hoạt.

Sau đó, Đại đội 10 mới báo cáo cụ thể hơn: “Chiến sĩ Nguyễn Xuân Quý bắn cháy bốn xe tăng địch, Hạ sĩ, tiểu đội trưởng Nguyễn Công Tâm bắn cháy một chiếc xe tăng và hy sinh. Chính trị viên đại đội, trung úy Trần Xuân Tương chỉ huy các tổ xuống chân điểm chốt bắn xe tăng cũng đã hy sinh… Hạ sĩ Nguyễn Công Tâm là người đã xuống sát bụi tre ở chân điểm chốt để lập ổ đề kháng bắn thẳng vào đội hình quân địch, tiêu diệt được rất nhiều tên giặc. Bọn địch ném lựu đạn lên công sự, Nguyễn Công Tâm nhặt lựu đạn địch ném lại, bị một quả nổ trên tay”. Hạ sĩ Nguyễn Công Tâm quê ở Thái Bình, nhập ngũ đầu năm 1975. Tâm lấy vợ đã lâu mới có con. Hôm trước chiến tranh, gặp tôi Tâm còn vui mừng khoe: “Con mình vừa mới sinh, vợ bảo sau khi con đầy tháng mới bế đi chụp ảnh gửi lên cho mình. Mình mong được thấy mặt thằng bé quá!”. Vậy mà anh đã đi vào lòng đất khi chưa biết mặt đứa con vừa mới ra đời.

Cả sở chỉ huy tiểu đoàn lặng đi trước những thông tin tổn thất của Đại đội 10 báo cáo về.

Mấy chiếc xe tăng địch ở đám ruộng trước bản Nà Nghiềng vẫn liên tục nã pháo vào cửa hang chỉ huy tiểu đoàn. Một chiến sĩ mang súng B41 lao ra tìm cách tiếp cận xe tăng địch. Anh bị trúng đạn gục xuống rãnh ngô non. Từ vị trí phòng ngự ở dưới chân núi Nguyễn Văn Trọng, tiểu đội phó truyền đạt và Nguyễn Đình Tuất ở trung đội vận tải cùng mấy chiến sĩ nhanh chóng lao ra. Họ bò lê trên mặt ruộng dưới làn đạn giặc cố tìm cách tiếp cận vị trí người lính B41 hy sinh để lấy khẩu súng bắn xe tăng địch. Giữa lúc đó tôi nhận được điện của Đại đội 9: “Hướng ủy ban nhân dân huyện, trung đội trưởng Trần Quang Tuyến đã chỉ huy trung đội bắn cháy một xe tăng và tiêu diệt nhiều bộ binh quân địch ở khu vực cửa hàng thực phẩm và sân uỷ ban nhân dân huyện Hà Quảng”.

Tôi vừa báo cáo với chính trị viên tiểu đoàn Hoàng Quốc Doanh xong thì nhận được điện khẩn của Đại đội 10 đề nghị hoả lực của tiểu đoàn bắn trực tiếp trùm lên trận địa của đơn vị mình. Bộ binh địch từ hướng Đôn Chương đã tràn lên, lực lượng tinh nhuệ của chúng từ điểm cao 505 đã đánh ập xuống trận địa của Đại đội 10. Tình hình Đại đội 10 vô cùng nguy cấp. Bộ đội đang đánh giáp la cà với bọn địch. Tiếng lựu đạn nổ lục bục trong chiến hào. Đại đội 10 xin cối 82 của tiểu đoàn bắn trùm lên trận địa của đơn vị, sẵn sàng chết chung cùng bọn giặc.

Chính trị viên Hoàng Quốc Doanh nghe xong mím môi vẻ mặt căng thẳng. Đoạn anh bảo tôi:

- Điện lệnh cho Đại đội 10 bất cứ giá nào cũng phải “kiên quyết chiến đấu giữ vững trận địa”.

Tôi vừa truyền đạt xong mệnh lệnh thì mất liên lạc với Đại đội 10. Hướng biên giới Đại đội 9 và Đại đội 11 báo cáo bọn địch từ biên giới hành quân xuống đã áp sát trận địa. Phía con đường mòn từ Mỏ Sắt lên phía bên phải có tiếng súng nổ trong bản Nà Nghiềng. Bọn địch đã chạm súng với bộ phận chốt chặn ở đây. Như vậy là cả bốn phía quân địch đang khép chặt vòng vây xông vào thị trấn Sóc Giang. Trong khi đó thì cuộc chiến đấu trước cửa ngõ thị trấn Sóc Giang vẫn vô cùng ác liệt. Trận địa của Đại đội 10 mịt mù khói lửa, râm ran tiếng súng, chả còn phân biệt đâu là tiếng súng của quân ta, đâu là tiếng súng của quân địch nữa. Đạn pháo của địch thì không ngừng nã vào vị trí cửa hang chỉ huy tiểu đoàn. Hang đá rung chuyển chao đảo như một con thuyền nhỏ nhoi trên sóng lớn.

Tiếng súng bộ binh đã ran lên khắp thị trấn Sóc Giang. Những tên giặc lố nhố trong khu chợ thị trấn bên trái cửa hang huyện ủy lại hò hét xông lên cửa hang…

Chính trị viên Hoàng Quốc Doanh vẫn bình tĩnh nghe và xử lý các tình huống chiến đấu. Tôi cố giữ bình tĩnh để truyền đạt đầy đủ, rõ ràng nhất các mệnh lệnh của người chỉ huy cho các bộ phận qua mạng máy vô tuyến điện. Vòng vây quân thù tiếp tục khép chặt.

Trong hang huyện ủy lúc này chỉ còn liên lạc được với các hướng bằng máy vô tuyến điện. Tôi là người đầu tiên nhận được tin chiến thắng cũng như tin thất thiệt của các đại đội báo cáo về chỉ huy tiểu đoàn. Các đơn vị liên tục thông báo tình hình của ta và của địch. Đơn vị nào cũng xin chi viện hoả lực và đạn dược. Nhưng làm gì còn đạn dược nữa mà chi viện? Có bộ phận báo cáo thiệt hại nặng khó có thể giữ được trận địa, xin rút lui... Chính trị viên tiểu đoàn Hoàng Quốc Doanh lặng người đi mỗi khi nhận tin nhiều cán bộ, chiến sĩ hi sinh. Anh hạ lệnh cho Đại đội 9 và Đại đội 11 chiến đấu ngăn chặn bộ binh, cơ giới quân địch từ hướng biên giới tràn xuống, lệnh cho Đại đội 10 bằng mọi giá phải giữ được trận địa…

Lại có tiếng quân ta hò reo ở ngoài cửa hang. Thêm hai chiếc xe tăng của quân địch bị bắn cháy ngay trên đám ruộng trồng ngô phía trước bản Nà Nghiềng, gần nhà bưu điện thị trấn.

Có lẽ đã hơn ba giờ chiều…

Thị trấn Sóc Giang ngùn ngụt lửa cháy. Bốn phía bộ binh, xe tăng quân địch vẫn đang ào ạt xông đến áp sát trận địa Đại đội 10 trước cửa ngõ Sóc Giang, Đại đội 9 ở khu vực ủy ban nhân dân huyện và vị trí chỉ huy của Tiểu đoàn 3 chúng tôi. Tình huống vô cùng nguy ngập. Từ phía cửa hang chính, nơi đang bị hỏa lực và bộ binh quân địch chế áp, tấn công ác liệt, chính trị viên tiểu đoàn Hoàng Quốc Doanh đi vào giữa hang, tay anh vẫn cầm khẩu súng ngắn chỉ huy chiến đấu. Anh mím môi nhìn số người ít ỏi còn lại trong hang rồi nói:

- Bây giờ, đã đến lúc chúng ta sẽ quyết một trận sống chết với quân thù!

Nghe chưa hết mệnh lệnh của chính trị viên tiểu đoàn, tất cả chúng tôi, những người làm nhiệm vụ đảm bảo công tác chỉ huy chiến đấu và cả các anh em thương binh nhẹ trong hang lập tức bật dậy vớ lấy súng và lựu đạn lao ra phía cửa hang chính đang mịt mù khói lửa.

Tiếng súng đạn gầm vang râm ran bốn phía. Thị trấn “Tọa-độ-lửa” Sóc Giang vẫn đang bốc cháy rừng rực. Trận huyết chiến Sóc Giang thật vô cùng khốc liệt, khói lửa chiến tranh che khuất cả một khoảng trời biên giới…

Cao Bằng – 1979

Hà Nội, 1-2022

Ghi chép của Trọng Bảo

Ảnh: Ảnh chụp với nguyên Chính trị viên Tiểu đoàn 3, Trung đoàn 246 Hoàng Quốc Doanh - người chỉ huy trận đánh quyết tử với quân Trung Quốc xâm lược tại thị trấn Sóc Giang (Hà Quảng-Cao Bằng) ngày 20-2-1979. (Ảnh chụp tại nhà ông ở Cẩm Khê, Phú Thọ).