BÀI THƠ TẾT NĂM ẤY
Truyện ngắn của Trọng Bảo
Chỉ còn mấy hôm nữa là đến tết. Cả đơn vị khẩn trương nhộn nhịp chuẩn bị đón năm một mới ở biên cương phía Bắc này. Đối với cánh lính trẻ chúng tôi đây là cái tết đầu tiên xa nhà. Nghĩ cũng vui vui, khi còn ở nhà tết đến chả phải làm gì ngoài việc đi chơi với bạn bè. Thế mà bây giờ thằng nào thằng ấy cuống lên lo gói bánh, giã giò, lo nấu nướng trong mấy ngày tết.
Vốn là một người có "hoa tay" nên tôi được phân công trình bày tờ báo Xuân của chi đoàn. Ngồi viết báo nhưng tôi vẫn nghe rõ tiếng quản lý Giang lẩm nhẩm tính toán ở phòng bên cạnh:
- Một trăm năm mươi ki-lô-gam gạo nếp, hai mươi ki-lô-gam đậu xanh, gói năm lạng gạo một cái bánh, vị chi mỗi người được một cái rưỡi.
Đầu óc tôi như để hết ngoài chỗ anh em đang làm cỗ, nghĩ mãi mà chả viết được chữ nào. Tờ báo tường còn một khoảng trống rõ to. Có lẽ đành phải vẽ vào đó một cành hoa đào và một bài thơ ngắn vậy. Nghĩ vậy tôi lôi giấy bút ra. Nhưng vò đầu bứt tai mãi, tôi vẫn chưa nghĩ được một câu nào. Giữa lúc đó thì quản lý Giang hô mọi người chuẩn bị gói bánh chưng. À phải rồi, tôi sẽ viết một bài thơ về cái bánh chưng xanh có khi được đấy. Nào thử xem sao. Tôi loay hoay một hồi lâu mới viết được mấy câu:
Chiến trường đánh giặc xa xôi
Xuân về bánh cũng theo người hành quân
Những khi nấu bánh trong hầm
Khói cay xè mắt long thầm nhớ ai?
Cả đơn vị toàn con trai
Bánh đùm lóng ngóng cười hoài với nhau
Gian lao hẹn những Tết sau
Mùa Xuân trọn vẹn một màu trời xanh...
Xuân về bánh cũng theo người hành quân
Những khi nấu bánh trong hầm
Khói cay xè mắt long thầm nhớ ai?
Cả đơn vị toàn con trai
Bánh đùm lóng ngóng cười hoài với nhau
Gian lao hẹn những Tết sau
Mùa Xuân trọn vẹn một màu trời xanh...
Sửa lại đôi chút, tôi chép bài thơ vào tờ báo tường. Vừa xong thì cánh lính trẻ đi lấy củi về ùa vào. Chúng nó vừa đọc các bài báo vừa sôi nổi bình luận. Thằng Đào nói oang oang như lệnh vỡ:
- Bịa... bịa... làm quái gì có chuyện nấu bánh trong hầm!
- Có đấy! - Đại đội trưởng Quyết đứng ở phía sau từ bao giờ lên tiếng: Hồi đánh Mỹ, chiến đấu ở vùng địa đạo Củ Chi, bộ đội và nhân dân phải nấu bánh dưới hầm đấy!
Cánh lính trẻ tròn mắt ngạc nhiên. Chúng nhao nhao đòi đại đội trưởng Quyết kể chuyện những ngày anh chiến đấu ở ở miền Nam. Đại đội trưởng chưa kịp nói gì thêm thì chiến sĩ liên lạc lách vào kéo tay anh nói:
- Báo cáo đại đội trưởng! Có điện khẩn của tiểu đoàn ạ!
- Thế hả! Thôi khất các cậu khi khác nhé!
Nói xong, đại đội trưởng Quyết vội vã theo liên lạc về vị trí chỉ huy. Gần như ngay sau đó tiếng còi báo động chiến đấu đã vang lên dồn dập. Các chiến sĩ vội lao về nhà ở của mình lấy ba lô, súng đạn chạy ra vị trí tập trung. Tôi cũng vội cuộn tờ báo tường đang trình bày dở gác lên giá rồi phóng về nhà ở tìm khẩn súng. Ngoài sân quản lý Giang đang luống cuống giơ cả hai tay lên trời giữa đống lá dong và gạo nếp. Các chiến sĩ đang gói bánh, làm bếp ai nấy đã khoác ba lô, súng đạn gọn gàng sẵn sàng đi nhận nhiệm vụ chiến đấu. Đứng ở cuối hàng quân, tôi vừa buộc dây ba lô cho thật chắc vào bụng để còn vận động vào vị trí chiến đấu vừa nghe đại đội trưởng phổ biến nhiệm vụ:
- Theo tiểu đoàn thông báo bọn địch tập trung quân áp sát đường biên giới. Đại đội ta được lệnh hành quân lên điểm tựa triển khai đội hình sẵn sàng đánh trả bọn xâm lược nếu chúng tấn công sang nước ta...
Toàn đơn vị đứng lặng im phăng phắc nghe chỉ huy giao nhiệm vụ cho từng phân đội. Khi đại đội trưởng hạ lệnh hành quân các chiến sĩ nối nhau lên đường bình tĩnh, tự tin. Tôi vừa xốc xốc cái ba lô lên định bước theo đoàn quân lên điểm tựa thì có một bàn tay đặt lên vai mình. Tôi chưa kịp quay lại thì đã nghe tiếng đại đội trưởng nói:
- Cậu ở lại trang trí nốt tờ báo tường và giúp bộ phận nuôi quân gói bánh nhé!
- Báo cáo đại đội trưởng! - Tôi vội chối ngay: - Để em đi luôn cùng với anh em lên trận địa thôi. Đánh nhau đến nơi rồi còn bánh với báo gì nữa...
- Ai bảo cậu là đánh nhau đến nơi rồi! Mà dẫu có đánh nhau thì bánh vẫn cứ gói, báo vẫn cứ làm hiểu không? Cậu chả vừa viết "nấu bánh trong hầm... bánh cũng theo người hành quân..." là gì!
Đại đội trưởng Quyết mỉm cười. Tôi đành đứng đực người ra im lặng. Đơn vị hành quân đi rồi tôi đành vác ba lô quay lại doanh trại. Quản lý Giang và một chiến sĩ đang cặm cụi gói bánh giữa sân. Nhìn thấy tôi quay lại nó mừng rỡ. Vừa đỡ ba lô cho tôi nó vừa nằn nì bảo tôi gói bánh xong để kịp luộc rồi hãy làm báo.
Thế là tôi đành ngồi vào giữa đống lá dong và gạo nếp. Giữa lúc ba chúng tôi đang cặm cụi đánh vật với những cái bánh thì chị Dung là người ở bản Nà Liền bên kia suối đến. Chị Dung là chi hội trưởng phụ nữ của bản. Chị rất hay đến thăm đại đội chúng tôi. Thấy doanh trại vắng ngắt, chị ngạc nhiên hỏi:
- Sao lại chỉ có ba chú gói bánh thì đến bao giờ mới xong?
- Anh em đi làm nhiệm vụ đột xuất cả rồi chị ạ!
Chị đưa mắt nhìn chúng tôi rồi quay ra cổng. Có lẽ đoán ra tình hình căng thẳng nên chị về báo cho bà con dân bản chuẩn bị sơ tán. Tôi lo lắng. Hơn một tạ gạo biết gói đến bao giờ cho xong bánh đây.
Ngoài cổng chợt có nhiều tiếng người ồn ào. Tôi ngẩng lên nhìn ra. Chị Dung đang dẫn hơn chục người đi vào. Tôi nhận ra toàn là các bà, các chị, các cô quen biết. Có chị còn dắt theo cả con nhỏ. Mấy anh dân quân lưng đeo súng, vai vác theo búa bổ củi. Ba chúng tôi đứng dậy ra đón. Chị Dung nói như ra lệnh:
- Các bà, các cô gói bánh, các tướng con trai bổ củi chuẩn bị nấu bánh! Rõ chưa!
- Rõ... rõ...
Tiếng cô Hoa, cô Lài, cô Xinh khúc khích. Nhộn nhạo, ồn ào một lát rồi ai vào việc nấy. Quản lý Giang giục tôi đi làm báo tường rồi chạy chỗ này, chỗ kia hướng dẫn các bà, các cô gói cho đúng liều lượng. Tôi quay ra chỗ mấy người bổ củi vừa làm vừa tán gẫu với đám trai bản. Khi tôi vào với tờ báo tường đang còn dang dở thì bánh cũng đã gói xong. Chị Dung dặn mấy cậu con trai bản ở lại giúp bộ đội nấu bánh ban đêm rồi cùng các bà các cô ra về.
Tôi vừa mở tờ báo tường ra thì quản lý Giang xộc vào tóm tay tôi lôi tuột ra sân chỗ những chiếc bánh vừa gói xong xếp gọn gàng, cái nào cái nấy vuông chằn chặn. Giang băn khoăn bảo tôi:
- Sao lại thế này ông nhỉ! Bánh "thừa" nhiều quá!
- Thừa bánh là thế nào! Ông nói tôi chả hiểu quái gì cả!
- Đây này! Một trăm năm mươi ki-lô-gam gạo nếp, gói năm lạng một cái thì được đúng ba trăm cái. Thế mà đây lại gần bốn trăm cái là thế nào nhỉ?
- Thế hả!
Tôi cùng quản lý Giang đếm lại. Đúng là gần bốn trăm cái bánh thật.
- Thôi đúng rồi! - Giang chợt reo lên vì đã phát hiện ra điều bí mật: - Thảo nào mà chị Dung cứ hỏi tao mãi tết này mỗi người được mấy cái bánh chưng. Thấy tao bảo gạo nếp có ít, mỗi người chỉ được một cái rưỡi chị ấy im lặng rồi quay sang trao đổi điều gì bằng tiếng dân tộc với mấy bà, mấy chị. Sau đó chị và hai người đi về bản. Thì ra cả bản Nà Liền đã "bí mật" góp thêm để mỗi chiến sĩ đơn vị ta có được hai cái bánh chưng ngày tết đấy! Đây này, bánh của chúng mình làm gì có loại lạt buộc nhuộm vỏ cây màu hồng thế này.
Giang rút từ trong đống bánh đưa cho tôi xem. Cầm cái bánh trên tay tôi thêm hiểu tấm lòng của người dân bản Nà Liền đối với những người lính xa nhà chúng tôi. Khi quay vào hoàn thiện tờ báo tường, trong lòng tôi vẫn không nguôi suy nghĩ về những cái bánh chưng ngày tết nới biên cương này. Tôi quyết định viết thêm hai câu thơ vừa nghĩ ra vào cuối bài thơ "Bánh chưng xanh" của tờ báo tường: "Nâng niu tấm bánh chưng xanh/Càng thêm ghi tạc mối tình quân dân".
Mặc dù hai câu thơ này chẳng ăn nhập gì với bài thơ nhưng quản lý Giang thì lại cứ gật gù khen hay mãi. Khi tôi hoàn thành tờ báo tường thì trời đã tối hẳn. Ngoài sân Giang và mấy anh dân quân đã nổi lửa luộc bánh. Ánh lửa bập bùng sáng bừng lên vách đá âm u.
Ngay hôm sau, những chiến bánh chưng xanh ngày tết và tờ báo tường mừng Xuân theo chúng tôi ngược dốc lên với các chiến sĩ đang vững vàng tay súng trên điểm tựa tiền tiêu.
Cao Bằng, đầu tháng 2-1979
-----------------------------
Truyện ngắn này tôi viết trước khi nổ ra cuộc chiến tranh biên giới phía Bắc 1979, đã đăng trên Báo Quân đội nhân dân.
Khi cuộc chiến đấu xảy ra những người lính, những cô gái bản gói bánh chưng ấy nhiều người đã vĩnh viễn nằm xuống. Họ đã chết cho đất nước có một mùa Xuân bình yên. Sau này, tôi có viết một bài thơ nhớ lại kỷ niệm cái Tết biên giới năm ấy:
Mùa Xuân năm ấy lạnh tái tê
Trận đánh chặn thù thì nóng bỏng
Biên cương âm vang tiếng súng
Máu chiến binh nhuộm đỏ hoa đào...
(Trọng Bảo)
Trận đánh chặn thù thì nóng bỏng
Biên cương âm vang tiếng súng
Máu chiến binh nhuộm đỏ hoa đào...
(Trọng Bảo)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét